Belgen in het KZ Neuengamme

Ongeveer 3.650 Belgische gevangenen werden gedeporteerd naar KZ Neuengamme, waarvan ongeveer 150 vrouwen. De meesten van hen werden gearresteerd om politieke redenen, met name voor “anti-Duits gedrag”, weigering om de orders van de Duitse bezetter en autoriteiten op te volgen of actief verzet. Ook pogingen om te ontsnappen aan de verplichte tewerkstelling in Duitsland kon leiden tot arrestatie en deportatie.

De Duitse bezetter nam steeds meer drastische maatregelen om het groeiende aantal  verzetsactiviteiten te bestrijden. Daarvoor beschikte hij over zeer goed georganiseerde politiediensten, zoals de Sicherheitsdienst (SD) en –polizei (SP), de Geheime Staatspolizei (GESTAPO), de Kriminalpolizei (KRIPO), de Geheime Feldpolizei (GFP) en de Abwehr (ABW). Er werd bovendien gebruik gemaakt van Belgische collaborateurs, die probeerden te infiltreren in de weerstandsorganisaties.

Net zoals het Fort van Hoei (Citadelle de Huy) was het Fort van Breendonk een Duits doorgangskamp (Durchgangslager) waar vele politieke gevangenen in België werden opgesloten. Breendonk was bovendien berucht als een plaats van marteling. Sommige politieke gevangenen verklaarden na de oorlog, dat Breendonk erger was dan het concentratiekamp in Duitsland naar waar zij gedeporteerd werden. De oorzaak was dat Breendonk veel kleinschaliger was dan de Duitse concentratiekampen, waardoor de gevangenen zich moeilijk konden ‘wegsteken’ binnen de groep.

Na de start van Operatie Barbarossa op 22 juni 1941, waarbij Duitsland de Sovjetunie wou veroveren, werden eind juni meer dan 300 Belgische communisten en leden van de linkse oppositie gearresteerd en in Breendonk of Hoei opgesloten. Op 22 september 1941, werden 256 politieke gevangenen op transport gezet en gedeporteerd naar Neuengamme.  107 gevangenen kwamen uit Breendonk en 149 uit Hoei. De Belgen van dit allereerste konvooi naar een Duits concentratiekamp kwamen aan in KZ Neuengamme op 24 september 1941. Hun kampnummer bevond zich in de reeks 06101 tot 06357.

Er zouden nog 4 grote transporten naar Neuengamme volgen. Het laatste vond plaats begin september 1944, net voor de bevrijding van België.  Volledigheidshalve moeten we ook de 2 grote transporten vermelden van 10 en 16 september 1944, vanuit KZ Sachsenhausen. Tussendoor zijn er ook 6 kleine transporten geweest.

Kaart: herkomst gevangenen

Velen van de 3650 Belgen van KZ Neuengamme en zijn 87 buitenkampen keerden niet meer terug naar huis. In het dodenboek van Neuengamme staan er 1570 geregistreerd, maar er zijn er zeker meer. In de database van onze vereniging hebben we de namen van ongeveer 2000 Belgen die stierven in Neuengamme. De SS verbrandde de archieven kort voor de bevrijding van Neuengamme, waardoor de meeste persoonsgegevens van de gevangenen verloren zijn gegaan.

Namenlijst Belgen in Neuengamme:

Van de geschatte 3650 Belgen in KZ Neuengamme zijn er ongeveer 2500 bij naam gekend. Victor Malbecq (1925-2015), voormalig voorzitter van de Belgische Vriendenkring Neuengamme maakte er zijn levenswerk van om de Belgen die in het KZ Neuengamme terechtkwamen in kaart te brengen. Jarenlang werkte hij aan een lijst met de namen en gegevens van deze gevangenen. Hij slaagde er uiteindelijk in 2486 namen in kaart te brengen via vele opzoekingen en interviews met overlevenden. Ook legde hij een enorm documentenarchief aan over heel wat van deze personen.

Deze lijsten en documenten zijn een belangrijke bron van informatie voor familieleden, onderzoekers, studenten, … die op zoek zijn naar gegevens van Belgische oud-gevangenen van Neuengamme.

Namenlijst Belgen in Neuengamme:

Indien u op zoek bent naar dergelijke info kan u ons contacteren op volgend
e-mailadres: info@neuengamme.be

Wij helpen u graag verder op uw zoektocht en proberen u de nodige info, indien beschikbaar, te bezorgen of u verder op weg te helpen.