De gedenkplaats Neuengamme bevindt zich op het terrein van het grootste voormalige concentratiekamp van Noordwest Duitsland. Tussen 1938 en 1945 werden in het KZ Neuengamme (met zijn 87 buitenkampen) meer dan 100.000 mensen uit geheel Europa gevangen houden. (zie algemene historiek Neuengamme)
Nadat de Engelse militaire administratie in het vroegere concentratiekamp vanaf juni 1945 een interneringskamp had opgericht, gebruikte de stad Hamburg vanaf 1948 tot 2006 de gebouwen en een groot deel van het terrein als strafinrichting. Daardoor was een groot deel van het historisch terrein niet toegankelijk voor herdenkingen. Door de ontoegankelijkheid van het terrein en aangezien de SS zeer secuur de sporen van deze historiek had uitgewist bij de ontruiming van het kamp, leek het lang alsof dit zwarte hoofdstuk uit de geschiedenis in de vergetelheid zou verdwijnen.
In 1965 werd, onder aanhoudende druk van oud-gevangenen, aan de rand van het terrein een internationaal monument geplaatst.
Vanaf 1981 opende een eerste tentoonstelling in het pas opgerichte documentatiecentrum. In 1995 kwam een nieuwe en grotere permanente tentoonstelling in de gebouwen van de vroegere Walther-Werke, een tussen 1942 en 1944 opgericht bedrijf voor militaire wapenproductie. De kampgronden kregen ook het beschermd statuut.
Door de uiteindelijke sluiting en afbraak in 2003 en 2006 van de twee gevangenissen op het terrein kon het huidige memoriaal op het terrein van het vroegere gevangenenkamp eindelijk vorm krijgen. De bestaande tentoonstelling en het ontmoetings- en studiecentrum werd uitgebreid. Nieuwe permanente tentoonstellingen werden geopend en het hele terrein kon opengesteld worden voor het publiek.
Met de vrij toegankelijke historische gebouwen, het studiecentrum, zijn pedagogisch programma en de vijf permanente tentoonstellingen biedt de gedenkplaats op vandaag ruimschoots de gelegenheid om bezoekers te informeren over de verschrikkelijke gebeurtenissen tijdens de oorlogsjaren.
Op het 57 hectare grote terrein werden meerdere paden aangelegd. Deze leiden naar de 17 gebouwen uit de tijd van het concentratiekamp. Maar ook naar de kleiputten, de haven, de spoorwegaansluiting, de arrestbunker, het crematorium en tenslotte tot aan het monument en het gedenkhuis met de namen van alle gekende slachtoffers. Het is vandaag een volwaardig herdenkingsoord.
Bronnen:
http://www.kz-gedenkstaette-neuengamme.de